Në këtë faqe do të gjeni përgjigjet në këto pyetje:

• Çfarë janë gazrat?
• Çfarë i shkakton gazrat?
• Cilat ushqime shkaktojnë gazra?
• Cilat janë simptomat e gazrave?
• Si të gjejmë shkaktarët e gazrave?
• Si trajtohen gazrat?
• Ushqimi dhe shprehitë e të ngrënit
• Pikat që duhet t’i mbajmë mend.

Çfarë janë gazrat?

Gazi është ajri i mbledhur në traktin digjestiv. Gazrat largohen kur njerëzit gogësinë përmes gojës ose e nxjerrin atë për mes anusit – vrimës në fund të traktit digjestiv ku ne e zbrazim zorrën.

Çdokush ka gazra. Gëlltitja dhe depërtimi i gazit në traktin tretës është gjë normale. Shumë njerëz besojnë se ata futin gazra në brendi shumë shpesh dhe se kanë tepër gaz. Por prania e tepërt e gazrave është gjë e rrallë.

Çfarë i shkakton gazrat?

Gazrat në traktin digjestiv zakonisht shkaktohen nga ajri i futur nga jashtë dhe nga zbërthimi i ushqimeve të caktuara në zorrën e trashë.

Ju zakonisht përpini sasi të vogla të gazit kur hani dhe pini. Ju përpini më shumë gaz kur:

• Hani ose pini shumë shpejt
• Pini duhan
• Përtypni çamçakëz
• Thithni ndonjë bonbone të fortë
• Pini pije të gazuara ose “shkumëzuese”
• Mbani proteza të dhëmbëve të pashtrëguara mirë.

Një pjesë e ajrit që ju e gëlltitni largohet nga stomaku përmes gojës kur ju gogësini. Një pjesë e ajrit të gëlltitur absorbohet në zorrën e hollë. Një pjesë e ajrit kalon përmes zorrës së hollë në zorrën e trashë dhe më pas del jashtë përmes anusit.

Stomaku dhe zorra e hollë nuk i tretin plotësisht të gjitha ushqimet që ju i hani. Karbohidratet e pa-tretura – sheqernat, amidoni dhe fibrat të cilat gjendet në shumë ushqime – kalojnë përmes zorrës së trashë. Bakteret në zorrën e trashë i zbërthejnë karbohidratet e patretura dhe lëshojnë gaz. Ky gaz del jashtë përmes anusit.

Normalisht, disa baktere jetojnë në zorrën e hollë. Zhvillimi i tepërt i baktereve në zorrën e hollë është rritja e numrit të baktereve ose një ndryshim në llojin e baktereve në zorrën e hollë. Këto baktere mund të prodhojnë gaz të tepërt dhe po ashtu mund të nxisin diarrenë dhe humbjen e peshës. Kjo rritje tepërt e baktere zakonisht lidhet me sëmundjet ose çrregullimet të cilat e dëmtojnë sistemin digjestiv ose prekin punën e tij, si sëmundja e Crohn-it ose diabeti.

Cila ushqime shkaktojnë gazra?

Shumica e ushqimeve të cilat përmbajnë karbohidrate mund të shkaktojnë gaz. Ushqimet të cilat shkaktojnë gaz për një person, mund të mos shkaktojnë te një person tjetër. Disa ushqime të cilat përmbajnë karbohidrate dhe mund të shkaktojnë gazra janë:

• Grosha 
• Perimet si brokolit, lulelakra, lakra, qepët, kërpudha, artiçoku dhe shpargu
• Pemët si pjeshka, molla dhe dardha
• Drithërat e plota si mielli i zi dhe krundet
• Pijet me gaz; lëngjet e frutave, veçanërisht lëngu i mollës dhe i dardhës; dhe pijet e tjera të cilat përmbajnë shurup misri me nivel të lartë fruktoze, ose ëmbëltues të prodhuar nga misri.
• Qumësht dhe produkte të qumështit si djathë, akullore dhe jogurt
• Ushqimi i paketuar – si buka, ushqimet e thara, dhe sallata e paketuar – të cilat përmbajnë sasi të vogla të laktozës, sheqerit të gjendur në qumësht dhe ushqimet e bëra me qumësht
• Bonbonet dhe çamçakëzët të cilat kanë sheqerna si sorbitol, manitol, dhe ksilitol.

Cilat janë simptomat e gazrave?

Simptomat më të shpeshta të gazrave janë:

• Gogësima – Të gogësish kohë pas kohe është gjë normale, veçanërisht gjatë ose pas ushqimit. Nëse ju gogësini shumë shpesh, ju ndoshta gëlltitni shumë ajër. Disa njerëz me probleme digjestive e përpinë ajrin me qëllim dhe pastaj e gogësinë pasi besojnë se kjo do t’ju ndihmojë të ndjehen më mirë.
• Nxjerrja e gazrave – Nxjerrja e gazrave nga 13 deri në 21 herë në ditë është normale. Nëse mendoni se ju nxirrni gazrat më shpesh se kaq, ju mund të keni probleme me tretjen e karbohidrateve të caktuara.
• Fryrja – Fryrja është një ndjenjë e ngopjes dhe ënjtjes në abdomen, zonën në mes të gjoksit dhe ijëve. Çrregullimet si sindroma e zorrëve të irrituara (SZI) mund të ndikojnë në mënyrën se si gazrat lëvizin nëpër zorrë. Nëse gazrat lëvizin ngadalë nëpër zorrë, ju mund të ndjeheni të fryrë.
• Dhimbja dhe mundimi abdominal. Njerëzit mund të ndjejnë dhimbje ose mundim abdominal kur gazi nuk kalon normalisht nëpër zorrët e holla. Njerëzit me SZI mund të jenë më të ndjeshëm ndaj gazrave në zorrë.

Si gjendet shkaktari i gazit?

Ju mund të përpiqeni të gjeni shkaktarin e gazrave duke mbajtur një ditar se çfarë hani dhe pini dhe sa shpesh gogësini, nxirrni gazrat, ose keni simptoma të tjera. Ditari mund t’ju ndihmojë të identifikoni ushqimin që ju bën juve të keni gaz.

Bisedoni me mjekun tuaj nëse:

• Simptomat e gazrave janë të shpeshta dhe ju shqetësojnë
• Simptomat tuaja ndryshojnë përnjëherë
• Ju keni simptoma të reja, veçanërisht nëse jeni mbi moshën 40 vjeçare
• Krahas gazrave, keni edhe simptoma të tjera si konstipacion, diarre ose humbje peshe.

Mjeku juaj do t’ju pyesë për ushqimin dhe simptomat. Mjeku po ashtu mund të shikojë në ditarin tuaj për të parë ndonjë ushqim specifik që mund t’i shkaktojë gazrat.

Nëse qumështi ose produktet e qumështit janë ato që shkaktojnë gazrat te ju, mjeku mund t’ju udhëzojë të bëni analizat e gjakut ose frymëmarrjes për të kontrolluar mostolerancën tuaj ndaj laktozës. Intoleranca në laktozë do të thotë se ju keni probleme ta tretni laktozën. Mjeku mund t’ju kërkojë juve të shmangni përdorimin e qumështit dhe produkteve të tij për një kohë të shkurtër, për të parë nëse simptomat tuaja të gazrave do të ndryshojnë.

Mjeku po ashtu mund t’ju udhëzojë të bëni edhe teste për probleme të tjera digjestive, në varësi prej simptomave tuaja.

Si trajtohen problemi me gazra?

Ju mund të përpiqeni t’i trajtoni gazrat edhe vetë, para se të vizitoni mjekun, nëse mendoni se nuk keni shumë probleme.

Gëlltitja e më pak ajri dhe ndryshime në atë çfarë hani mund parandalojnë ose zvogëlojnë gazrat. Provoni këto këshilla:

• Hani më ngadalë.
• Nëse pini duhan, hiqni dorë ose zvogëlojeni.
• Nëse mbani proteza, vizitoni mjekun dhe sigurohuni që ato janë të kapura mirë.
• Mos përtypni çamçakëz ose të thithni bonbone të forta.
• Shmangni pijet e karbonizuara, si pijet me gaz dhe birrën.
• Pini më pak lëngje të pemëve të caktuara, veçanërisht lëng molle ose lëng dardhe.
• Shmangni ose hani më pak ushqime të cilat ju bëjnë të keni gazra.

Disa barna OTC (të cilat merren pa recetë mjekësore) mund të ndihmojnë të reduktohen gazrat:

• Simetikoni mund të lehtësojë gogësimën dhe dhimbjen ose mundimin abdominal të shkaktuar nga gazrat;
• Alpha-glaktozidazë, ndihmon në reduktimin e gazrave kur ju hani pasul, perime, dhe drithëra të plota;
• Nëse jeni jotolerant në laktozë, tabletat ose pikat me laktazë (enzima që zbërthen laktozën) mund t’ju ndihmojnë të tretni qumështin dhe produktet e qumështit. Ju po ashtu mund të gjeni qumësht dhe produkte të qumështit pa laktozë ose me laktozë të reduktuar në shitoret më të mëdha.

Mjeku juaj mund t’ju përshkruajë barna për të ndihmuar lehtësimin gazrave, veçanërisht nëse ju keni baktere të zhvilluara tej-mase ose sindromën e zorrëve të irrituara.

Ushqimi dhe shprehitë e të ngrënit

Shprehitë tuaja të të ngrënit dhe vetë ushqimi mund të ndikojë në sasinë e gazrave që ju keni. Për shembull, të ngrënit dhe pirit shumë shpejtë mund të bëjë që ju të përpini më shumë ajër. Dhe ju mund të keni më shumë gaz pasi hani karbohidrate të caktuara.

Kontrolloni se çfarë hani dhe kontrolloni simptomat tuaja të gazrave për të kuptuar se cilat ushqime u shkaktojnë më shumë gaz. Shmangni ose hani më pak ushqime të cilat ua nxisin simptomat e gazrave.