Shumë njerëz kanë frikë kancerin sepse ata e shoqërojnë sëmundjen me dhimbjen. Ndërsa rreth një e treta e njerëzve janë duke u trajtuar nga kanceri dhe më shumë se gjysma e njerëzve me kancer të avancuar (kancer që është rishfaqur ose përhapur) vuajnë nga dhimbjet, dhimbja zakonisht mund të kontrollohet. Ka një shumëllojshmëri ilaçesh, trajtimesh fizike dhe terapi të tjera që mund të përdoren për të ndihmuar mbajtjen larg të dhimbjeve.
Dhimbja e kancerit ndryshon në cilësi (kjo mund të jetë e mprehtë dhe e shurdhët) dhe në intensitet. Dhimbja mund të jetë konstante ose të vijë dhe shkojë. Është e rëndësishme që ju t’i bëni të ditur mjekut tuaj kur ju keni dhimbje, natyrën e saj dhe sesa e rëndë është ajo dhe ai do t’ju ndihmojë sesi ta menaxhoni atë në mënyrë efektive.
Kanceri mund të shkaktojë dhimbje kur tumori i parë ka filluar ose në pjesët e trupit është përhapur kanceri (mjekët këto zona i quajnë metastaza). Kanceri mund të shkaktojë dhimbje nga:
Ngurtësimi i muskujve, për shkak të tensioneve apo pasivitetit, gjithashtu mund të shkaktojë dhimbje tek njerëzit me kancer. Dhimbja mund të përkeqësohet nga lodhja, ankthi apo depresioni.
Përveç vetë kancerit, disa trajtime të kancerit dhe procedura mund të jenë të dhimbshme. Ndërsa kirurgjia, radioterapia dhe kemioterapia mund të përdoren për të kuruar kancerin dhe për trajtimin e dhimbjeve të kancerit, ata gjithashtu mund të shkaktojnë efekte anësore të dhimbshme. Gjithashtu, disa teste që janë përdorur për të kontrolluar ecurinë e trajtimit tuaj, të tilla si biopsia e palcës të kockave, mund të jenë të dhimbshme.
Doktori juaj do t’ju rekomandojë lirues dhimbjesh të ndryshme në varësi të natyrës së dhimbjeve tuaja, çfarë e shkakton atë dhe sa e rëndë është. Organizata Botërore e Shëndetit (WHO) ka zhvilluar disa udhëzime në lidhje me liruesit e dhimbjeve të kancerit në 1986. Këto udhëzime i përshkruajnë lehtësuesit e dhimbjeve si një “shkallë” për shërimin e kancerit.
Mjekët shpesh e përdorin këtë qëndrim me 3-hapa kur përshkruajnë ilaçet për lirimin e dhimbjeve tek njerëzit me kancer. Ilaçet e mesme për lehtësimin e dhimbjeve janë provuar zakonisht të parat dhe në qoftë se dhimbja vazhdon ose përkeqësohet, përdoren liruesit e dhimbjeve të forta (Opioide).
Ilaçe të tilla si paracetamoli, aspirina, dhe ilaçet josteroidale anti-inflamatore (IJSAI) janë provuar shpesh tek njerëzit me dhimbje të butë. Në shumë raste, këto ilaçe mund të kontrollojnë në mënyrë efektive dhimbjet, sidomos kur ata marren rregullisht. Nëse dhimbja juaj është tashmë e moderuar në të rëndë, mjeku juaj mund t’i kalojë këto ilaçe dhe të shkojë direkt tek ilaçet opioid (p.sh. kodeinë ose morfinë).
Opioidet janë lirues dhimbjesh shumë efektive dhe mund të merren nga goja, nëpërmjet lëkurës, rektumisë, ose si injeksione. Opioidet mund të përdoren më vete, ose në kombinim me jo opiode. Paracetamoli përdoret në kombinim me një opioid dhe shpesh siguron lehtësim shumë efektiv të dhimbjeve në krahasim me një opioid të vetëm.
Me kalimin e kohës, trupi juaj mund të mësohet me opioide dhe ju mund të keni nevojë për doza më të larta për të kontrolluar dhimbjen. Kjo është e njohur si tolerancë. Ajo nuk prek të gjithë, por në qoftë se ajo zhvillohet, rritet zakonisht në doza apo një ndryshim në llojin e ilaçeve mund të lehtësojë dhimbjen. Tolerancë nuk do të thotë që ju jeni bërë të varur nga mjekimi; varësia në fakt është shumë e rrallë kur opiodi është duke u përdorur për të trajtuar dhimbjet.
Ndërkohë që opioidet janë lirues dhimbjesh efektive, ata janë të lidhur me disa efekte anësore që përfshijnë:
Por pjesa më e madhe e efekteve anësore mund të parandalohet dhe të kontrollohet. Pasi kapsllëku prek afërsisht të gjithë ata që marrin opiode të rregullta, këshilla dietike dhe ilaçet për parandalimin e kapsllëkut janë dhënë zakonisht bashkë me opiodet. Përgjumja dhe të vjellat në përgjithësi shërohen pas disa ditëve, në një kohë që trupi juaj është mësuar me opiodet. Ekzistojnë gjithashtu ilaçe që mund t’ju ndihmojnë në parandalimin e efekteve anësore.
Është e rekomandueshme që liruesit e dhimbjeve të merren rregullisht dhe jo në një bazë të nevojshme vetëm për dhimbjet kronike (të vazhdueshme ose afatgjatë), sepse dozat e rregullta kontrollojnë dhimbjet me më shumë efikasitet. Nëse ju prisni derisa dhimbja juaj të jetë jashtë kontrollit në mënyrë që të merrni ilaçin tuaj të dhimbjes, në atë kohë ajo do të jetë shumë e vështirë për t’a lehtësuar.
Përveç dozave tuaja të rregullta të liruesit të dhimbjeve, ju mund të merrni doza shtesë ose një ilaç tjetër dhimbjesh, për të ashtëquajturën “thyerjen e dhimbjeve” (rritjet e shpejta në dhimbje të cilat ndihen në krye të dhimbjeve kronike).
Ka ilaçe të tjera në dispozicion që mund të rrisin efektivitetin e liruesve të dhimbjeve standarde dhe lehtësimin e llojeve të veçanta të dhimbjes. Këto përfshijnë:
Një klasë e ilaçeve antidepresante të njohura si ilaçe kundër depresionit triciklik janë gjetur për lehtësimin e dhimbjeve. Këto ilaçe kanë një efekt zbutës të dhimbjeve që janë të ndara nga efektet e tyre antidepresante dhe mund të jenë veçanërisht të dobishme në lehtësimin e dhimbjeve të vazhdueshme, djegieve që janë rezultat i dëmtimit nervor (dhimbjeve neuropatike). Dëmet nervore mund të rezultojnë nga vetë kanceri ose terapitë e kancerit (p.sh. kirurgjia, radioterapia ose kemioterapia). Tricikliku është ilaçi më i zakonshëm që përdoret për trajtimin e dhimbjeve neuropatike të llojeve të djegieve.
Ilaçet antikonvulsante – ilaçet e njëjta që janë përdorur për të kontrolluar krizat në njerëzit me epilepsi – janë gjithashtu efektive në trajtimin e dhimbjeve dhe dhimbjet neuropatike, veçanërisht në llojet e dhimbjeve në formë gjilpërash.
Ilaçet kortikosteroide mund të ndihmojnë në lehtësimin e dhimbjeve që vijnë si rezultat i nervave dhe ndrydhjeve të shtyllës kurrizore, dhimbjeve të forta të kockave dhe presionit të indeve dhe organeve nga ënjtja.
Bifosfonatet janë ilaçe që mund të parandalojnë humbjen e kockave dhe që zvogëlojnë dhimbjen që është shkaktuar nga tumoret e kockave.
Ilaçe që çlirojnë spazmën e muskujve që është përdorur nëse ky është shkaku i dhimbjes
Bllokimi i nervave është një tjetër opsion trajtimi dhe zakonisht përdoret tek njerëzit me dhimbje të lokalizuar që nuk është e mirë–kontrolluar me metoda të tjera. Bllokimi nervor përfshin injektimin e një anestezie lokale në ose rreth nervit ose hapësirës përreth kordës spinale. Nervi bllokon punën duke parandaluar shenjat e dhimbjes dhe duke udhëtuar përgjatë nervave dhe drejt arritjes në trurin tuaj, në mënyrë që ju të mos ndjeni dhimbjen. Ndonjëherë, nervat mund të priten në mënyrë kirurgjikale në mënyrë që të bllokojnë dhimbjen.
Paketat e ngrohta ose të ftohta janë ndonjëherë të nevojshme në parandalimin e dhimbjeve. Nxehtësia mund të qetësojë lëndimet, muskujt e tendosur, ndërsa paketa e ftohtë mund të mpijë një zonë të dhimbshme. Disa njerëz gjejnë se alternimi i përdorimit të paketave të ftohta dhe të ngrohta mund të japë një lehtësim shtesë.
Trajtime të tjera që mund të përdoren për kontrollimin e dhimbjeve përfshijnë:
Mbështetja psikologjike është një komponent i rëndësishëm i kontrollit efektiv të dhimbjes. Terapitë njohëse të sjelljes (CBT) mund t’ju ndihmojnë për të ndryshuar modelet e mendimit tuaj dhe mënyrat e të bërit të gjërave që përforcojnë dhimbjet. Këshillat gjithashtu mund t’ju ndihmojnë në lehtësimin e ankthit dhe depresionit, i cili mund të bëjë që dhimbja juaj të duket më keq.
Terapitë relaksuese mund të ndihmojnë në lirimin dhe parandalimin e dhimbjeve nga përkeqësimi, duke zvogëluar tensionin e muskujve. Mund t’ju ndihmojë edhe juve për të fjetur, për të zvogëluar ankthin dhe për të bërë që metodat e tjera për lirimin e dhimbjeve të funksionojnë më së miri. Hipnoza, meditimi, grupi i suportit dhe këshilluesi fetar mund të jetë gjithashtu një opsion efektiv.
Trajtimi i vetë kancerit është një nga metodat më efektive të trajtimit të dhimbjes së kancerit. Duke ngushtuar tumorin me një apo disa kombinime të terapive anti-kancer (kirurgji, kemioterapi dhe radioterapi), dhimbja mund të lirohet. Terapia hormonale mund të përdoret gjithashtu për të zvogëluar madhësinë e tumorit dhe lehtësimin e dhimbjeve nga lloje të caktuara të kancerit, të tilla si kanceri i gjirit apo kanceri i prostatës.
Komentoni