Sporti është njohur universalisht si një mënyrë efektive për të mbajtur në formë pjesën më të madhe të njerëzve dhe një fillim i madh në rrugën e stilit të shëndetshëm të jetesës. Megjithatë, sporti i organizuar dhe aktivitetet mund të sjellin efekte jo të mira, kryesisht në formën e plagosjeve.
Një studim australian që u fokusua tek njerëzit që kanë qenë në spital në periudhën 2004 – 2005 pasi kishin qenë të dëmtuar në sport, identifikoi aktivitetet më të zakonshme sportive si të mundshme për dëmtime. Këto përfshijnë: futboll, basketboll, futboll, regbi dhe çiklizëm. Rollerblading dhe skateboarding janë shkaktarët kryesorë të dëmtimeve tek fëmijët.
Studimi tregoi se fëmijët që përjetojnë dëmtime sportive kanë rrezik më të madh të ridëmtimeve në periudha afatgjata dhe është e rëndësishme që të merren masa parandaluese për të evituar dëmtimet. Më poshtë jepen disa këshilla për të marrë sa më shumë nga programi i ushtrimeve, duke parandaluar dëmtimet:
Pavarësisht nga sporti që luani, është e rëndësishme që të mirëmbani nivelin e lëngjeve në trup për të evituar dehidratimin. Nëse keni dehidratim ju nuk do të jeni në gjendje të rregulloni temperaturën e trupit tuaj, që do të thotë që keni rrezik mbinxehjeje (hipertermi). Dehidratimi ndikon për keq edhe në performancën tuaj, sepse volumi i gjakut do të reduktohet dhe do të jeni më pak të aftë që të çoni oksigjenin në muskujt që punojnë.
Mos beso tek të paturit e etjes si një indikator, por përpiqu që të pish në mënyrë të vazhdueshme përpara dhe gjatë aktivitetit sportiv. Duke vazhduar të pini edhe pasi keni mbaruar, ju garantoni rivendosjen e humbjes së peshës nga veprimtaria dhe nga humbja e lëngjeve. Mbaj mend se alkooli dhe pijet që përmbajnë kafeinë mund të çojnë në rritje të dehidratimit.
Përpiqu që të aklimatizohesh me zonën dhe kushtet ku ushtroni aktivitetet fizike. Kjo ndihmon për të qartësuar se trupi juaj është gatshëm që të përballojë kushtet. P.sh. ju mund të jeni të detyruar të ushtroheni në kohë të nxehtë, p.sh. në fillim të stinës së verës, kur më parë nuk e keni bërë këtë. Trupi juaj mund të adaptohet nëpërmjet ushtrimeve në kushte të nxehtësisë, duke bërë që ju të jeni më të aftë të përballoni nxehtësinë, por kjo kërkon disa javë kohë. Një nga mënyrat për t’a bërë këtë është që të bëheni me djersë më shpejt. Kjo do të thotë se edhe kur jeni të aklimatizuar plotësisht, është përsëri e rëndësishme që të merrni mjaftueshëm lëngje për të evituar dehidratimin.
Nëse jeni jashtë, mbani mend gjithmonë të përdorni mbrojtje të përshtatshme nga dielli dhe të përpiqeni të evitoni skedulimin e aktiviteteve midis orëve 10.00 – 14.00, pjesa më e nxehtë e ditës.
Nuk ka përfitime nëse ushtroheni kur jeni të dehidratuar ose keni hipotermi. Kështu që vishni rroba të përshtatshme, që duhet të jenë të lehta dhe që lejojnë djersën që të avullojë lirisht. Djersa vetëm ju ftoh kur avullon nga trupi juaj.
Mos vishni rroba që mund të shkaktojnë mbi-nxehje. Nëse e bëni këtë do humbisni më shumë lëngje nga trupi, gjë që është e panevojshme dhe që mund të ketë efekt të kundërt pasi kërkon zëvendësimin e lëngjeve. Djersitja e tepërt nuk ndihmon në humbjen e peshës dhe në kushte të nxehta, diferenca e peshës para dhe pas stërvitjes ka të bëjë kryesisht me lëngjet e trupit, që duhet të zëvendësohen të tëra për të mirëmbajtur një gjendje shëndetësore të mirë.
Ju mund të reduktoni rrezikun e dëmtimeve sportive duke bërë nxehje përpara veprimtarisë dhe të keni kohë edhe për t’u ftohur pas veprimtarisë. Nxehja konsiston në disa ushtrime të lehta aerobie, siç janë çiklizmi ose ecja me shpejtësi, për të nxehur në mënyrë graduale muskujt. Kjo duhet të zgjasë për 5-15 minuta, në varësi të veprimtarisë që duhet të kryhet. Kjo duhet të bëhet duke rritur intensitetin në mënyrë graduale derisa të keni një djersitje të lehtë.
Shtriqja ndihmon në nxehjen dhe në rritjen e qarkullimit të gjakut në muskuj, duke rritur fleksibilitetin dhe reduktimin e shanseve për të patur një dëmtim të ri apo për të rizgjuar ndonjë dëmtim të vjetër. Mbaj mend, bëj shtriqje vetëm kur muskujt janë të nxehur. Në shtriqje duhet të përfshihen të tërë grupet e muskujve që do aktivizohen gjatë veprimtarisë.
Një periudhë e ftohjes së ngadaltë do të thotë se ju do përjetoni më pak dhimbje dhe shqetësime në muskuj. Kjo ndihmon gjithashtu edhe në largimin e produkteve të panevojshme nga muskujt tuaj, duke i zëvendësuar ato me lëndë ushqyese dhe oksigjen. Një ftohje normale konsiston në disa minuta me ushtrime me intensitet të ulët, si ecje dhe çiklizëm, duke vazhduar me shtriqje të lehtë.
Përpiqu që të mos e kalosh masën kur fillon një aktivitet të ri: ndërtoje në nivelet tuaja të fitnesit dhe qëllimeve të përcaktuara. Të njohësh limitet e tua do të thotë që të keni më pak shanse për të patur dëmtime sportive—mungesa e fitnesit rrit shanset për të patur muskuj të dobët ose dëmtime që lidhen me nxehjen e trupit derisa ajo të bëhet e dëmshme për shëndetin tuaj. Synimi për të bërë më shumë, kur trupi nuk është i përgatitur, rrit rrezikun që të keni dëmtime të ndryshme.
Nëse keni sëmundje kronike, histori familjare të sëmundjeve të zemrës ose jeni mbi 40 vjeç dhe nuk keni bërë ushtrime për një farë kohe dhe doni të ndërmerrni veprimtari fizike të forta, është e këshillueshme që të bëni një vizitë mjekësore.
Pavarësisht nga sporti me të cilin merreni, veshja e këpucëve të përshtatshme është esenciale për të absorbuar impaktin e lëvizjes dhe për të patur mbështetje të duhur për thembrat dhe këmbët. Kjo është kryesisht e rëndësishme në sportet ku dëmtimet e gjunjëve dhe të nyjeve të këmbëve janë të zakonshme si p.sh. në futboll.
Për të ndihmuar evitimin e dëmtimeve, pajisjet mbrojtëse si kupëzat e gjunjëve dhe bërrylave, helmetat, mbrojtëset e gojës, mbrojtëset e kërcijve etj. janë të domosdoshme për të evituar dëmtimet nga kontaktet e forta sportive, në ato sporte ku rreziku i përplasjeve me një lojtar tjetër është i lartë. E rëndësishme është edhe mbrojtja e syve në lojëra të tilla si hedhja në ujë.
Ndërsa thyerja e kockave dhe dëmtime të tjera sportive si tronditjet duhet të trajtohen menjëherë nga një mjek profesionist, ndrydhja dhe tërheqja më pak serioze mundet që fillimisht të trajtohen me metodën e RICE (Rest-Ice-Compress-Elevation).
Përdorimi i metodës se RICE mund të ndihmojë në ndalimin e ënjtjes.
Mos bëj lëvizje të shpejta ose ushtrime të mëtejshme.
Duhet të aplikohet sa më shpejt të jetë e mundur pas plagosjes ose të paktën brenda 20 minutave dhe pastaj për çdo 4 orë kur jeni zgjuar, për 48 orët e ardhshme. Paketat fleksibël të nxehta dhe të ftohta, peshqirët me copa akulli ose paketat me bizele frigoriferi janë ideale. Bëni kujdes në mbrojtjen e lëkurës nga akulli, duke përdorur vaj dhe/ose peshqirë.
Përdor një fashë elastike në vendin e dëmtuar.
Mbaj këmbën ose krahun e dëmtuar lart.
0
Komentoni